Ochrona prawna zawodników w razie doznania kontuzji sportowej

W jaki sposób zabezpieczyć się prawnie w razie doznania kontuzji? Odszkodowanie od klubu? Świadczenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych? Jakie uprawienia przysługują zawodnikowi w przypadku braku wykupu polisy przez klub? Czy zawodnik może dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia za doznaną kontuzje w procesie sądowym?

Zgłasza się do mnie coraz więcej zawodników, którzy w wyniku odniesionej kontuzji zostali pozostawieni przez klub sami sobie. Klub nie chce ponosić kosztów leczenia kontuzjowanego zawodnika, a często zdarza się że zawodnik taki nie został nawet ubezpieczony. Nie rzadko konsekwencją takich działań klubu jest zakończenie kariery sportowej przez kontuzjowanego zawodnika.

Żeby uniknąć opisanych powyżej konsekwencji odniesionej kontuzji, idealnym rozwiązaniem jest zapewnienie sobie pomocy prawnej już na początku profesjonalnej kariery sportowej. Z praktyki jednak wiem, że poszukiwanie pomocy prawnej odbywa się zazwyczaj dopiero kilka miesięcy po doznanej kontuzji, kiedy to okazuje się, że zawodnik został pozostawiony bez żadnego wsparcia. Niejednokrotnie również zawodnicy w poczuciu bezradności odpuszczają w ogóle dochodzenia jakichkolwiek swoich praw, nie chcąc narażać się klubowi lub nie wiedząc o możliwości skorzystania z profesjonalnej pomocy prawnika. Często także zdarza się, że zawodnicy zwyczajnie nie mają własnych środków finansowych na pokrycie kosztów leczenia oraz rehabilitacji, w konsekwencji czego są zmuszeni zakończyć profesjonalne uprawianie piłki nożnej.

Obowiązkowe ubezpieczenie zawodnika przez Klub

Na początku należy podkreślić, że zgodnie z obowiązującymi przepisami każdy klub ma obowiązek ubezpieczyć zawodnika od następstw nieszczęśliwych wypadków wynikłych z uprawiania sportu piłki nożnej. W zależności od zakresu wykupionej polisy, ubezpieczenie może obejmować różne przypadki i okoliczności odniesionych kontuzji, jednak co do zasady polisa obejmuje ubezpieczenie w trakcie meczów mistrzowskich, sparingów oraz treningów. Szczegółowy zakres polisy wskazany jest w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU) i w przypadku odniesienia kontuzji zawsze warto wystąpić do klubu o doręczenie polisy wraz z OWU. Większość kontuzji piłkarskich oraz kosztów leczenia i rehabilitacji objęta jest dostępnymi na rynku ubezpieczeniami sportowymi.

Należy pamiętać, aby każdą kontuzję od razu zgłaszać lekarzowi klubowemu, który następnie w modelowej sytuacji powinien pokierować dalszym leczeniem na koszt klubu. W modelowej sytuacji wszelkie koszty leczenia, rehabilitacji oraz inne wydatki związane z kontuzją pokrywane są w całości na podstawie polisy przez ubezpieczyciela, a ewentualna różnica uzupełniania jest przez klub.

Niestety, praktycznym problemem jest obecna regulacja ustawy o sporcie nakazująca wprawdzie każdemu klubowi ubezpieczenie zawodnika od następstw nieszczęśliwych wypadków, ale nie określająca przy tym minimalnej sumy ubezpieczenia. Wskazana byłaby zmiana przepisu i ustalenie minimalnej sumy ubezpieczenia zawodnika, tak aby ochrona ta nie była tylko i wyłącznie pozorna. Brak stosownej regulacji stanowi kolejny czynnik, który może powodować, że spełnienie obowiązku ustawowego będzie miało charakter czysto formalny (np. w razie zawarcia umowy ubezpieczenia z sumą ubezpieczenia wynoszącą kilkaset złotych).

Ustawodawca nie przewidział także wprost żadnej sankcji dla klubu sportowego ani polskiego związku sportowego z tytułu niedopełnienia ustawowego obowiązku ubezpieczenia zawodnika.

Należy także mieć świadomość, że obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia spoczywa na podmiotach innych niż zawodnicy (tj.: na klubie sportowym lub na związku sportowym), a więc umowę ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków w uprawianym sporcie należy zakwalifikować jako zawieraną na cudzy rachunek. Ubezpieczony zawodnik nie jest więc stroną umowy ubezpieczenia. Jest nią bowiem klub sportowy albo polski związek sportowy. Zawodnik jest jednak stroną stosunku prawnego ubezpieczenia i w związku z tym to jemu, a nie ubezpieczającemu, zostanie wypłacone określone świadczenie w razie wypadku ubezpieczeniowego.

Brak współpracy klubu

W przypadku odmowy leczenia kontuzji przez klub i pozostawieniu zawodnika samemu sobie, w pierwszej kolejności warto zadbać o zdobycie od klubu pisemnej zgody na samodzielne leczenie poza klubem. Dokumentem który w całości ochroniłby interesy zawodnika byłoby pisemne oświadczenie zarządu klubu, który wyraziłby zgodę na leczenie kontuzji przez lekarza, a następnie rehabilitanta zewnętrznego za określone w oświadczeniu szacunkowe koszty. Taki dokument podpisany przez zarząd klubu może być podstawą do ubiegania się pokrycia wskazanych w nim kosztów leczenia i rehabilitacji przez klub. Zdaję sobie sprawę, że uzyskanie takiego oświadczenia od klubu w sposób polubowny może być utrudnione lub wręcz niemożliwe, jednak wtedy należy wystosować do klubu pisemny wniosek (koniecznie za potwierdzeniem odbioru), który to dokument będzie stanowił podstawę do uznania iż to klub odmówił współpracy z zawodnikiem i nie wspomógł go w leczeniu.

Jakie uprawienia przysługują zawodnikowi w przypadku braku wykupu polisy przez klub? Jakie są sankcje dla klubu za naruszenie praw zawodnika w czasie kontuzji? Jakie świadczenia i od kogo może uzyskać kontuzjowany zawodnik? Czy zawodnik może dochodzić odszkodowania za doznaną kontuzje w procesie sądowym?

Uprawnienia zawodnika w przypadku braku wykupu polisy przez klub

W sytuacji, kiedy klub zaniechał obowiązkowego ubezpieczenia zawodnika od następstw nieszczęśliwych wypadków i na skutek tego zawodnik nie otrzymał należnego mu świadczenia ubezpieczeniowego lub jego równowartości od klubu, a także kiedy klub nie przedstawił dowodu zawarcia polisy mimo zgłoszenia takiego żądania przez zawodnika – zawodnikowi przysługuje prawo do jednostronnego rozwiązania kontraktu z winy klubu. Należy pamiętać, że oświadczenie o rozwiązaniu kontraktu z winy klubu musi zostać złożone przez zawodnika w odpowiedniej procedurze, w nieprzekraczalnym terminie jednego miesiąca od dnia wystąpienia powyższych okoliczności, czyli np.: od dnia kiedy klub odmówił okazania polisy ubezpieczeniowej.

W przypadku prawidłowego rozwiązania kontraktu z winy klubu, zawodnik staje się wolnym graczem, co nie wyklucza możliwości dalszego dochodzenia od klubu na drodze postępowania sądowego zwrotu poniesionych kosztów leczenia kontuzji oraz odszkodowania.

Dodatkowe uprawnienie do jednostronnego rozwiązania kontraktu z winy klubu przysługuje zawodnikowi również w przypadku, kiedy klub nie zapewnia zawodnikowi leczenia lub rehabilitacji po doznanej kontuzji, lub kiedy odmawia pokrycia kosztów leczenia lub rehabilitacji poniesionych przez zawodnika, na które to leczenie zawodnik uprzednio otrzymał od klubu pisemną zgodę. Dlatego tak ważne jest zdobycie od zarządu klubu oświadczenia ze zgodą na leczenie zewnętrze, o którym pisałem powyżej.

Sankcje dla klubu za naruszenia praw zawodników

Warto wspomnieć, że w przypadku rozwiązania kontraktu z winy klubu, na klub mogą zostać nałożone następujące sankcje sportowe:

1. kara pieniężna od kwoty 1.000 zł. do kwoty 500.000 zł,
2. zakaz transferu do klubu na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy,
3. ograniczenia możliwości uprawniania nowych zawodników na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy.

W przypadku uznania, że zawodnik prawidłowo rozwiązał kontrakt z winy klubu, klub dodatkowo będzie zobowiązany do zapłaty zawodnikowi odszkodowania w wysokości utraconego przez niego wynagrodzenia należnego za okres, na który został zawarty kontrakt, pomniejszonego o dochody uzyskane z uprawiania piłki nożnej w innym klubie. Wynika z tego, że w przypadku kiedy zawodnik po rozwiązaniu kontraktu w winy klubu nie znajdzie nowego pracodawcy, klub będzie musiał zapłacić zawodnikowi całość należnego mu wynagrodzenia kontraktowego. Sytuacja taka jest oczywiście bardzo korzystna dla zawodnika, ponieważ zyskuje on dodatkowy (płatny) czas na zakończenie leczenia.

W tym miejscu warto napisać, że aby klub ustrzegł się powyższych sankcji, to w interesie klubu powinno być wykupienie jak najszerszej polisy ubezpieczeniowej dla występujących w klubie zawodników. Postępowanie takie powinno być standardem, jednak z polskiej praktyki wiem, że niektóre kluby nawet w najwyższych klasach rozgrywkowych nie mają jeszcze w profesjonalny sposób zabezpieczonych takich – wydawałoby się – podstawowych spraw.

Świadczenia dla zawodnika w czasie kontuzji

Prawa zawodnika przysługujące mu w czasie kontuzji są precyzyjnie uregulowane w przepisach. Zgodnie z przepisami w przypadku kontuzji lub choroby uniemożliwiającej występowanie zawodnikowi w rozgrywkach przez okres krótszy niż łącznie 180 dni w roku kalendarzowym lub w sezonie rozgrywkowym – zawodnikowi kontuzjowanemu lub choremu przysługuje wynagrodzenie w pełnej wysokości określonej w kontrakcie.

Natomiast w przypadku kontuzji lub choroby uniemożliwiającej występowanie zawodnikowi w rozgrywkach przez okres dłuższy niż łącznie 180 dni w roku kalendarzowym lub w sezonie rozgrywkowym – zawodnikowi przysługuje prawo do ograniczenia wypłaty wynagrodzenia przysługującego zawodnikowi do kwoty 50% wynagrodzenia indywidualnego należnego z tytułu profesjonalnego uprawiania piłki nożnej na rzecz klubu, nie później niż do dnia uzyskania przez zawodnika zdolności do gry.

Powyższe uprawnienia mogą być oczywiście w inny, ale tylko bardziej dogodny dla zawodnika sposób wynegocjowane i uregulowane w indywidualnym kontrakcie. Zapisy kontraktu, które w mniej korzystny sposób regulowałyby powyższą kwestie będą nieważne.

Należy zaznaczyć, że aby korzystać z powyższych uprawnień, kontuzja musi być stwierdzona zaświadczeniem lekarskim. Dlatego, już po raz kolejny uczulam, aby w każdej sprawie zadbać o pełną dokumentację sprawy.

Odszkodowanie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Co zrobić w sytuacji kiedy zawodnik jest zmuszony do pokrycia kosztów leczenia kontuzji z własnych środków?

Otóż, istnieje możliwość uzyskania znacznego odszkodowania, i to zarówno od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jak i odszkodowania uzupełniającego od klubu. Podstawą prawną do żądania odszkodowania za odniesioną kontuzję jest m.in.: ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Odszkodowanie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje jeśli zawodnik ma zawartą z klubem np.: umowę zlecenia, w tym kontrakt o profesjonalne uprawianie piłki nożnej, umowę o pracę lub gdy pobiera tylko stypendium sportowe bez żadnej umowy. Kontuzja odniesiona podczas treningu lub zawodów sportowych (meczu) może być potraktowana jako zwykły wypadek przy pracy, a wtedy kontuzjowanemu zawodnikowi, w zależności od okoliczności, przysługuje m.in.:

1. zasiłek chorobowy,
2. świadczenie rehabilitacyjne,
3. zasiłek wyrównawczy,
4. jednorazowe odszkodowanie,
5. renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa,
6. renta rodzinna,
7. dodatek pielęgnacyjny,
8. pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Warto zaznaczyć, że jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. W przypadku najczęstszych kontuzji piłkarskich, czyli np.: kontuzji kolana lub złamania – kwota należnego odszkodowania może wynieść kilka lub nawet kilkanaście tysięcy złotych.

Aby ubiegać się o powyżej wskazane świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych konieczne jest prawidłowe udokumentowanie kontuzji i przygotowanie odpowiedniego wniosku o wypłatę świadczeń. Do wniosku o wypłatę świadczenia należy koniecznie dołączyć protokół powypadkowy lub kartę wypadku.

Protokół powypadkowy załączamy jeśli zawodnik ma z klubem umowę o pracę. Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ ubezpieczony będący pracownikiem, następuje w trybie określonym przepisami Kodeksu pracy. Do protokołu dołącza się protokoły przesłuchania poszkodowanego i świadków, a także zebrane w trakcie postępowania wyjaśniającego materiały, dokumenty, opinie lekarskie itd.

W przypadku kiedy zawodnik ma zawartą z klubem umowę zlecenia, w tym kontrakt o profesjonalne uprawienie piłki nożnej, a także kiedy zawodnik pobiera stypendium sportowe, do wniosku należy załączyć kartę wypadku. Zarówno protokół powypadkowy, jak i kartę wypadku sporządza pracodawca, czyli klub.

Dodatkowo warto wskazać, że dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność w stosunku do której postępowanie powypadkowe przeprowadza Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zgłoszenia wypadku przy pracy dokonuje się niezwłocznie w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu, właściwej ze względu na siedzibę prowadzenia działalności.

Kartę wypadku sporządza się w trzech egzemplarzach. Pierwszy egzemplarz otrzymuje poszkodowany zawodnik, drugi egzemplarz pozostaje w podmiocie ustalającym okoliczności wypadku, trzeci egzemplarz przekazywany jest do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ważne jest, że poszkodowany zawodnik lub członek jego rodziny może zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń zawartych w karcie wypadku, o czym powinien on zostać pouczony przez klub.

Znowu więc należy dopilnować wszystkich formalności, w szczególności zgłoszenia kontuzji klubowi oraz sporządzenia protokołu powypadkowego lub karty wypadku.

Postępowanie przed sądem cywilnym

Warto wskazać, że niezależnie od świadczeń wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zawodnik na podstawie posiadanej dokumentacji, czyli protokołu powypadkowego lub kary wypadku oraz pełnej dokumentacji leczenia ma otwartą drogę sądową przeciwko klubowi o wypłatę dodatkowej kwoty, która uzupełni przyznane świadczenia, a w niektórych sytuacjach również zawodnik uzyska prawo do dodatkowego zadośćuczynienia finansowego. Taka możliwość występuje kiedy mimo zakwalifikowania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontuzji zawodnika jako wypadku przy pracy, wypłacone zawodnikowi świadczenia nie pokrywają całości poniesionych przez niego kosztów leczenia oraz rehabilitacji.

Odpowiedzialność za tego rodzaju szkody na osobie związanej z uprawnianiem sportu (szkody sportowe) może przybrać postać zarówno odpowiedzialności cywilnej, jak i karnej. Należy tu zasygnalizować, że w takich przypadkach, z uwagi na powiązanie zdarzenia stanowiącego źródło szkody (podstawę odpowiedzialności) z uprawianiem sportu zgodnie z właściwymi dla danej dyscypliny regułami i w ramach współzawodnictwa organizowanego przez ustawowo uprawnione podmioty, przyjmuje się, że odpowiedzialność prawna może być wyłączona ze względu na wystąpienie okoliczności wyłączających winę sprawcy lub bezprawność jego zachowania (np. pozakodeksowy kontratyp ryzyka sportowego).

Podsumowanie

Jak wynika z powyższego, zawodnicy mają dużo możliwości dochodzenia swoich praw w przypadku doznania kontuzji. Warto jednak pamiętać, że każda z powyżej wymienionych możliwości to inna procedura prawna i przede wszystkim inne terminy przedawnienia roszczeń. Należy więc już od dnia doznania kontuzji zadbać o pełną dokumentacje choroby, kosztorys poniesionych i przewidywanych kosztów leczenia i rehabilitacji oraz o inne dowody, które mogą w przyszłości okazać się niezbędne do otrzymania należnych zawodnikowi świadczeń.

Na koniec warto wskazać, że każdy zawodnik we własnym zakresie może i powinien się dodatkowo, prywatnie ubezpieczyć na wypadek doznania kontuzji sportowej, co uchroni go przed wieloma nieprzyjemnościami.